Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam) cho biết, đến nay Việt Nam đã bị kiện chống bán phá giá 78 vụ, trong đó, có 12 vụ kiện chống trợ cấp, chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá là 17 vụ.

Đáng chú ý, trong số 78 vụ kiện chống bán phá giá thì có 37 vụ liên quan đến sắt thép, chiếm gần một nửa các loại hàng hóa bị kiện. Với điều tra chống trợ cấp cũng có với gần 3/4 vụ kiện liên quan đến mặt hàng sắt thép.

“Thời gian gần đây, các vụ kiện phòng vệ thương mại liên quan tới mặt hàng thép ngày càng gia tăng. Chỉ tính từ ngày 16/7 – 9/8, thép Việt đã bị khởi kiện phòng vệ thương mại và áp thuế tự vệ tạm thời từ 7 thị trường (gồm Thái Lan, EU, Canada, Malaysia, Hoa Kỳ, Liên minh kinh tế Á-Âu, Ấn Độ) với 8 vụ việc”, bà Trang thông tin.

Lý giải về nguyên do khiến thép Việt liên tục dính vào các vụ kiện phòng vệ thương mại, theo ông Nguyễn Văn Sưa, Phó chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), thép là nguyên liệu cho tất cả các ngành công nghiệp và xây dựng. Đây là vật liệu chiến lược nên nhiều nước chú ý đến.

Thứ nữa là do những năm gần đây, ngành thép Việt tăng trưởng nhanh. Ngoài mở rộng tại thị trường trong nước, xuất khẩu thép cũng mang lại những kết quả tốt. Ví dụ, năm 2016, Việt Nam xuất khẩu đạt 3,6 triệu tấn thép và năm 2017 xuất khẩu đạt 4,7 triệu tấn thép. Năm 2018, với đà xuất khẩu đạt được nửa đầu năm, nếu không bị ngăn cản bởi các vụ kiện phòng vệ thương mại, xuất khẩu thép có thể đạt con số trên 5 triệu tấn.

“Việc xuất khẩu với tốc độ tăng trưởng nhanh đã khiến thép Việt bị các nước chú ý, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước”, ông Sưa nhấn mạnh.

Riêng về vấn đề khởi kiện chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp, theo ông Sưa, mới đây, Hoa Kỳ đã điều tra lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp với thép tấm lá của Việt Nam có sử dụng nguyên liệu từ Hàn Quốc và Đài Loan. Điều này cũng gây khó khăn cho Việt Nam.

Tuy nhiên, khó khăn này có thể giải quyết được. Từ tháng 6/2017, Việt Nam đã sản xuất được nguyên liệu (thép cuộn cán nóng) để sản xuất thép tấm lá và các loại tôn. Vì vậy, để tránh việc áp thuế của Hoa Kỳ, các doanh nghiệp có thể sử dụng thép cuộn cán nóng của Việt Nam. Với các thị trường khác cũng tương tự.

Bộ Công Thương cho rằng, thời gian tới, ngành thép tiếp tục phải cạnh tranh ngày càng gay gắt do thép nhập khẩu thâm nhập mạnh vào thị trường Việt Nam. Bên cạnh đó, việc phải đối mặt với nhiều vụ điều tra bán phá giá từ các nước nhập khẩu khiến xuất khẩu thép gặp nhiều khó khăn hơn.

Chính vì vậy, trong thời gian tới, doanh nghiệp ngành thép trong nước cần phải nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng đến tự chủ được các nguồn nguyên liệu sản xuất đầu vào ngay trong nước. Ngành công nghiệp thép trong nước phải cố gắng khép kín từ khâu đầu vào đến sản xuất để loại trừ dần nguồn gốc xuất xứ từ các nước, giảm thiểu việc các nước cho rằng Việt Nam lẩn tránh thuế.

Các chuyên gia kinh tế khuyến cáo, các doanh nghiệp ngành thép cần thường xuyên nâng cao hiểu biết về thương mại quốc tế; cấu trúc lại thị trường xuất khẩu, tránh xuất khẩu tập trung vào một thị trường dẫn tới kim ngạch xuất khẩu có sự gia tăng đột biến, tạo cớ cho thị trường nhập khẩu khởi kiện.

Đại diện VSA thì cho rằng, khi bị kiện ở nước ngoài nhiều, chúng ta phải bảo vệ bằng được thị trường thép trong nước, ngăn cản việc nhập khẩu các sản phẩm trong nước đã sản xuất được. Thời gian tới, hiệp hội thép sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan đẩy mạnh sử dụng công cụ phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ sản xuất thép nội địa.